Улиран одож буй 2011 оныг байгалийн гамшиг, нийгмийн эмх замбараагүй байдал, эдийн засгийн хямралын жил гэж нэрлэх хүн олон. Гэвч сүйрэл хямралын араас өөрчлөлт шинэчлэлт төрөн гардаг гэдгийг мартах ёсгүй.

АРАБЫН ЕРТӨНЦ ДЭХ ХУВЬСГАЛЫН ШУУРГА



Арабын ертөнц, Хойд Африкт амар тайван байдлаараа алдартай Тунис улсад 2010 оны сүүлээр жимсний худалдаачин цагдаа нарын хууль бус үйлдлийг эсэргүүцэн өөрийгөө шатааснаар тус улсад хээл хахууль, засгийн газрын эсрэг хөдөлгөөн өрнөж эхэлсэн юм. Улмаар энэ нь эрх баригчдыг эсэргүүцсэн жагсаал болж хувиран босогчид 23 жил засгийн эрхийг барьсан ерөнхийлөгч Зин эль-Абидин бен Алиг унагалаа.



Хоёрдугаар сард түүний араас Египетийн ард түмэн ерөнхийлөгч Хосни Мубаракийг огцруулав. Гучин жил төрийн эрх барьсан тэрээр авлига хээл хахуульд орооцолдож, засгийн газрын эсрэг тэмцсэн босогчдыг хүчээр дарж олон хүний аминд хүрсэн хэрэгт буруутгагдан шүүхийн өмнө дуудагдсан билээ. Биеийн байдал нь тааруу байгаа тул түүний шүүх хурлыг хойшлуулсан бөгөөд Египетийн хуулиар хийсэн хэргийнх нь төлөө түүнд цаазын ял оноож магадгүй юм.



Хувьсгалын шуурга Йемен улсыг мөн дайран өнгөрлөө. Йемений ерөнхийлөгч Али Абдалла Салех эмх замбараагүй байдлын үеэр биедээ түлэгдэл авсан учир гадаад руу эмчилгээ хийлгэхээр явсан ч удалгүй ерөнхийлөгчийн суудлаасаа буув.



Харин Сирийн ерөнхийлөгч Башар Асадыг эсэргүүцсэн хөдөлгөөн одоог хүртэл үргэлжилсээр. Түүний цэргүүд босогчдыг дарамталж, хүч хэрэглэснээр иргэний дайнд хүрээд байгаа бөгөөд Асадын хувь заяа хэрхэн шийдэгдэх нь тодорхойгүй байна. Одоогоор тус улсад болсон үймээний улмаас албан бус тоогоор 3000 орчим хүн амь үрэгдээд байгаа билээ.



Түүнчлэн Ливийн асуудал хурцдаж, өнгөрөгч хоёрдугаар сарын дундуур эхэлсэн эсэргүүцлийн жагсаал даамжран иргэний дайнд хүрэв. Удаан хугацаанд тэмцсэний эцэст сөрөг хүчин олон жил төр барьсан Муаммар Каддафиг дарж авлаа. Тус улсын шилжилтийн үеийн түр Засгийн газрын тэргүүнээр эрдэмтэн Абдель Рахим аль-Киб сонгогдсон юм.

Эдгээр үйл явдлын дараа дээрх улс орнуудад өөрчлөлт шинэчлэлтийн аян эхэлж олон нийтийн сонгууль явагдаж эхлэв.

ЕВРОПЫН ЭДИЙН ЗАСГИЙН ХЯМРАЛ

2011 онд Европын орнуудын хувьд хатуухан жил өнгөрлөө. Өрийн хямралаас болж Грек улс эдийн засгийн уналтанд орж эхэлсэн юм. Учир нь тус улс буруу бодлогынхоо улмаас төсөвтөө хэт үрэлгэн ханджээ. Ард иргэд эрх баригчдад бухимдлаа илэрхийлж жагсаал зохион байгуулж байсан юм.



Европын холбооноос асуудлыг удаан хугацаанд авч хэлэлцсэний эцэст Грекийн өрийн 50 хувийг хүчингүй болгожээ. Удалгүй тус улсын ерөнхий сайд Георгиос Папандреу засгийн газрын шинэ тэргүүн Лукас Пападемост суудлаа тавьж өглөө.

Өрийн хямрал хүчирхэг эдийн засагтай гэгдэх Итали улсыг дайрав. Евро бүсийн хямрал хурцдаж эхлэлээ. Мөн л засгийн газрын тэргүүнээр олон жил ажилласан Сильвио Берлускони огцроход хүрсэн юм.  Түүний халааг Европын комиссар асан Марио Монти авсан бөгөөд тус улс төсвийн зардлаа танах зайлшгүй шаардлагатай тулгараад байна гэдгийг ард иргэддээ мэдэгдэв.

Эдийн засгийн хямралд Португаль, Испани, Ирланд зэрэг улсууд өртөөд байгаа юм. Европын холбооны  удирлагууд байнга хуралдаж эдийн засгийн асуудлыг хэлэлцэж байгаа ч тодорхой үр дүнд хүрч чадахгүй байна. Үүний улмаас Европын холбоо оршин тогтнож чадах эсэхэд хүртэл эргэлзээ төрж эхэлжээ.



Мөн түүнчлэн Америкийн зээлжих зэрэглэлийг бууруулав. Тус улсад ажилгүйдэл өндөр хувьтай байгаагаас ядуурлын төвшин нэмэгдэж орон гэргүйчүүд ихэслээ.  Америк иргэдийн зургаан хүн тутмын нэг нь ядуу байна гэсэн судалгааны дүн гарсан байна. Барак Обама баячуудаас их хэмжээний татвар авна гэсэн санал тавьсан ч энэ нь дэмжлэг авч чадаагүй юм.

"УОЛЛ СТРИЙТИЙГ ЭЗЭЛ!”



Ийнхүү эрх баригчдын буруу бодлого, хээл хахууль, худалдагдсан улстөрчдийг ихэд шүүмжлэн хэтэрхий эрх чөлөөтэй байснаас гэмт хэрэг, мансууруулах бодисны наймаа, хууль цагаачдын асуудал даамжирч байгаад америкчууд тун их шүүмжлэлтэй хандаж байгаа юм. Тэд бухимдлаа илэрхийлж өнгөрсөн есдүгээр сарын 17-ны өдөр Нью-Йоркийн санхүүгийн төв Уолл Стрийтэд "Уолл Стрийтийг эзэл” хөдөлгөөн зохион байгууллаа. Эсэргүүцлийн жагсаал Америкийн томоохон хотуудаар үл барам дэлхийн олон улс орны нийт 900 хотод өрнөсөн юм.

ЕВРОПЫН ХАМГИЙН ТАЙВАН ГЭГДЭХ УЛСУУДАД Ч АЙМШИГТ ХЭРГҮҮД ГАРЛАА



2011 оны долоодугаар сарын 22-ны өдөр Барууны хамгийн тайван улс гэгдэх Норвегид аймшигт халдлага гарлаа. Андерс Брейвик гэгч хэт барууны үзэлтэй гэмт этгээд тус улсын нийслэл Осло хотын машинд бөмбөг дэлбэлж найман хүний аминд хүрээд зогсохгүй Утойя арлын Залуучуудын лагерь руу халдсанаар 69 хүнийг буудан хороосон юм.

Тэрбээр Норвегийн эрх баригч Хөдөлмөрийн намын цагаач иргэдийн бодлогод таагүй ханддагаа террорист ажиллагаагаар илэрхийлэхээр шийдсэн байж. Арваннэгдүгээр сарын 29-ний өдөр Норвегийн сэтгэлзүйчид түүнийг шизофрени буюу сэтгэцийн өвчтэй хэмээн үзсэнээр тэрбээр хариуцлагаас мултарч сэтгэцийн албадан эмчилгээнд явжээ.



Лондон хотын оршин суугч залууг цагдаагийн ажилтан наймдугаар сарын 4-ний өдөр буудаж хороосны улмаас тус хотын хамгийн ядуу дүүрэгт тооцогддог Тоттенхэмд  хууль сахиулагчдыг эсэргүүцсэн жагсаал эхэллээ. Эсэргүүцлийн хөдөлгөөн олон нийтийн эмх замбараагүй байдал болон хувирч,  хотын бусад дүүргүүдэд "халдварлав”. Тонуулчид хүнс барааны дэлгүүр дээрэмдэж, автобус, хувийн болон цагдаагийн газрын машин тэргийг галдан шатааж эвдэж хэмхэлсэн байна.  Цагдаагийнхан байдлыг хяналтаас алдаж байсан ч дөрвөөс тав хоногийн дараа үймээнийг дарж авлаа. Их хэмжээний хохирол амссан Лондон хотод ирэх жил Олимпын наадам зохион байгуулагдах гэж байгаатай холбоотойгоор хотын захиргаа  ихээхэн санаа зовниж, "хэдхэн сарын дараа гэхэд л бид Лондон дэлхийн хамгийн аюулгүй хот гэдгийг харуулах болно” гэжээ.

Арванхоёрдугаар сарын 13-ны өдөр Бельгийн Льеж хотын худалдааны талбайд үл таних этгээд халдан, таван хүнийг буудан хороож, 119 хүнийг шархдуулсан хэрэг гарч олныг цочирдуулав. Эцэст нь гэмт этгээд өөрөө тэсрэх бодисонд амиа алджээ. Түүний яагаад ийм хэрэг хийх болсон нь тодорхойгүй байгаа бөгөөд өмнө нь хууль бусаар зэвсэг хадгалж байсан хэргээр гурван жил гаруй хоригдож байсан юм.