Барилгын салбар дахь нэр хүнд бүхий "Эко констракшн”  компанийн талаар монголчууд мэддэг болсоор удлаа. Нийслэлд сүндэрлэх томоохон хотхон, олон давхар байр эдний гараар бүтээгдсэн. Харамсалтай нь барилдахаасаа таахалзах гэгчээр амлаж авсан барилгаа армаг тармаг болгодог нь шавж өрсөн нэг биш, нэлээд хэдэн байрных нь өнөөгийн байдлаас харагдана. Монголын барилгын зах зээлд ганхашгүй байр суурьтай хэмээн цээжээ дэлддэг тус компанийн барьсан барилгынх нь суурь эхнээсээ ганхаж эхэллээ.

"Элитүүдэд” гэх тодотголтой тэдний байр үнэ ханш, үзэмж хийцийн хувьд яахын аргагүй элит. Үүний нэг нь өнгөрөгч онд ашиглалтад орсон даруйдаа 1200 ам.доллараар шоо метр нь үнэлэгдэж байсан Хан-Уул дүүргийн XI хороон дахь "Маршал таун” 216 айлын орон сууц. Харин дараагийнх нь энэ онд ашиглалтад орж, улсын комисс хүлээж авсан гэх Баянгол дүүргийн IV хорооны нутагт сүндэрлэсэн 1150 айлын багтаамж бүхий "Голден парк” хотхон юм. Энэ мэт сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд ашиглалтад оруулж Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтаас  "Онц” үнэлгээ авсан байрууд  Баянзүрх дүүргийн VIII хороонд баригдсан 240 айлын орон сууц, Баянгол дүүргийн IV хороонд 374, тус дүүргийн VII хороонд 240, V хороонд боссон 264 айлын орон сууц гэх мэтээр үргэлжилсээр байна. Хамгийн гол нь иргэд, худалдан авагчдын сэтгэлд нийцэхгүй,  чанар, аюулгүй байдлаараа сэтгэл ханамжийн баталгаа өгч чадахгүй байгаа эдгээр барилгыг улсын комисс үг дуугүй хүлээгээд авчихаж байдаг нь сонирхол татаад байх юм. Дотор, гадна засвар, барилгын ажил нь дуусаагүй ч оршин суугчдыг оруулчихсан байгаа нь бүр ч гайхаш төрүүлнэ. Үүний нэг нь "Голден парк” хотхон юм. Гадна талбайд нь машин зайгүй чихжээ. Хүүхдийн тоглоомын талбай гэж цагаан шороо бужигнасан, ганц нэг гулгуур шатнаас өөр зүйлгүй аж. Айлууд нь нүүж ирээд удаагүй гэнэ. Юутай ч их сэрүүхэн, зэвтэй ус их хэмжээгээр гоожиж байна. Цаашлаад ирэх өвлийн хүйтэн эл хотхонд хатуухан шалгалт хийнэ.

Цахилгаан шатгүй барьчихсан 12 давхар байр, өрөөнүүдийнх нь хаалга хэмжээнээсээ хэтэрснээс хаагдахаа больсон, барилгын зураг төслөө дур мэдэн өөрчилсөн зөрчил, стандартын бус материалаар хана хийснээс хажуу айлынхаа амьдрал руу чөлөөтэй өнгийх боломж зэрэг оршин суугчдын гомдол "Эко”-гийн нэр дээр тасрахгүй байна.

Шоо метр нь 1200 ам.доллараас эхлэх тус компанийн барилгын шоо метрийн үнэ 2000 ам.доллар хүрсэн ч чанар, аюулгүй байдлын баталгаа сайжирсангүй ээ. Харин ч дордсоор буйг дараахь сурвалжлага батална.

Баримт-1:  Хана нэвт жаварлаж, хуруу зузаан мөсөн унжлага үүсдэг

"Нэг шоо метрийг нь 1200-2000 ам.доллароор бодож энэ хоёр өрөөг жил гаруйн өмнө л авсан юм. Хүнд хэлбэл үнэмших юм болов уу даа. Өвөлдөө хана, тааз, шал, цонх, хаалгаар нь жавар үлээж хуруу зузаан мөс энд тэндээс мөсөн унжлага мэт харагдах нь хүүхдийн тоглоомыг эрхгүй санагдуулдаг. Өнгө мөнгөний хорвоо болж дээ” гэж халаглах нэгэн буурлын яриа сонирхол татав. Тэрбээр Хан-Уул дүүргийн XI хороо 216 айлын орон сууц "Эко констракшн”-ы гүйцэтгэсэн "Маршал таун” хотхонд амьдардаг ажээ. Хэдийгээр байраа аваад удаагүй, жил гаруйн хугацаанд амьдарсан ч аль хэдийнэ сууцныхаа чанарыг таниад амжжээ. Арга ч үгүй биз. 365 өглөөний нар, салхи, бороо, шороог суугуул байрныхаа цонхоор харж, ажиж байгаа хүн өөр юуг ийм сайн анзаарах билээ. Хотхоны оршин суугчдын хэн нь ч байр эзэмшигчийн гэрчилгээгээ өнөө хэр аваагүй гэнэ. Энэ буурайн адил авсан байрандаа сэтгэл дундуур амьдрагсад захаас аваад таарахыг тэрбээр хэллээ. Үнэхээр ч түүний зөв байв.

Ингээд түүний зөвлөснөөр тус хотхоны 111, 113,115 дугаар байраар орж үнэтэй байрны яс чанар, чамин ганган нь юундаа байдгийг шохоорхохоор орлоо.

Баримт-2: "Маршал таун”-ы байр эхний өвлөө паар нь хагарсан

Юутай ч орцноосоо эхлээд тийм ч таатай сэтгэгдэл төрүүлсэнгүй ээ. Хана, шат нь цуурч хагараад, нэг л ханхийсэн сэрүүхэн юм. Бидний орсон эхний айлын эзэгтэй нялх биетэй, саяхан нярайлжээ. Гэрийн эзэн "МАК” компанид ажилладаг гэнэ. Өглөө эрт учир ажилдаа явжээ. Биднийг явдал учраа хэлэхтэй зэрэгцэн гэрийн эзэгтэй сууцныхаа талаар ярьж эхлэв. Тэрбээр, "Манайх энэ байранд ороод жил гаруйн хугацаа өнгөрч байна. Шинэ байр болоод ч тэр үү их чийглэг. Хэдийгээр манай гэрийн хүний ажлаас өгсөн ч барилгын хувьд чанар нь муу санагддаг. Анх манайхыг ирсэн өвөл хүүхдийн өрөөний паар хагараад гэр битүү усанд автаж байсан. Зундаа борооны ус таазнаас дусаад ором нь шарлачихсан байгаа нь одоо ч хэн бүхний нүдэнд ил харагдана (шарласан хэсгийг харуулав).  Цонх цантаад өвөлдөө их хүйтэн. Үе үе гэрэл тасарчихдаг. Яагаад цахилгаан тасардгийг нь эхэндээ гайхдаг байлаа. Харин сүүлд энэ урдхан үйл ажиллагаагаа явуулдаг ресторан руу айлуудынхаа гэрэл,цахилгаанаас  таслаад өгчихдөгийг мэдсэн. Карантнаас зэвтэй ус гоожих нь хэвийн үзэгдэл болсон. 30-аад минут ус гоожуулж байж цэвэр ус уух боломжтой. Тоолууртай болохоор дэмий ус гоожуулаад байх нь өрхийн зардалд нэрмээс болдог байх гэж санагддаг. Барилгын шугам буруу холбогдсон гэсэн асуудал анх л сөхөгдөж байсан юм билээ. Хана, тааз нь тэгш бус хэмтэйгээс тавилга тавихаар бүтэн хүн орох хэмжээний зай ард нь гардаг гэх мэт нүдэнд ил харагдаж байгаа зөрчил ч их. Хэдийгээр бид худалдаж аваагүй ч нялх, нярай хүүхэдтэй айл амьдрахад тийм ч тухтай санагдахгүй болов уу. Шоо метрийг нь өндөр үнээр үнэлээд авчихсан айлуудад нэлээд хохиролтой байгаа байх” гэв. Ингээд дараагийн хаалга тогшив.

Баримт-3: Харуултай гараашаас машины эд анги алдагдах юу ч биш

Хаалганы тоот, гэрийн эзний нэрийг дурьдахгүй байхыг хүсэв. Мөн л өмнөх айлын адил зовлон тоочив. Эхний айлаас ялгаатай нь байраа анх шоо метрийг нь 1200 ам.доллараар тооцон захиалгаа өгөөд авчээ. Товлосон цагтаа захиалсан байрандаа орох гэтэл "Таны байрыг өөр айл авсан” гэсэн хариу өгч. Ингээд нэгэнт мөнгөө төлсөн болохоор өөр байр сонгохоос аргагүй болсон байна. Сонголт үлдээгүй учир арга буюу үлдсэн ганц байранд оржээ. Цонх, өрөөний зохион байгуулалт нь таалагдаагүйн дээр  шоо метрийн хэмжээ анх захиалсан байрнаас дутуу гэнэ. Гологдож үлдсэн байрандаа өөрсдийн мөнгөөр засвар хийгээд, өмнөх байрны шоо метрийн зөрүүг бодож 5-6 сая төгрөг буцааж авах гээд чадалгүй өнөөг хүргэжээ. Тэрбээр мөн гарааш нь халаалтгүй, өвөлдөө мөсөн хонгил шиг, машин эргэх боломжгүйгээс машинаа хэдэнтээ сэвтүүлсэн тухай онцоллоо. Мөн хоёр машинтай айл бол нэгийг нь гадаа байлгахаас өөр аргагүй гэнэ. Хэдийгээр айлууд гараашийн төлбөр гэж сард 20 гаруй мянган төгрөг СӨХ-д төлдөг ч харуул хамгаалалт сулаас хэд хэдэн удаа машиныхаа толь, дугуйгаа алдаж байжээ. Бүсгүйн хэлснээр "Эко констракшн”-ы барьсан энэ гоёмсог харш ёстой л гаднаа гяланцаг, дотроо паланцаг ажээ. Зэвтэй ус цаг гаруй гоожуулж цэвэр устай залгадаг, хана тэгш бус хэмтэй, цахилгаан тасардаг, цонх, хаалгаар дулаан алддаг, паркетан шал нь товойгоод босчихсон…гэх мэт оршин суугчдын ам дамжсан танил баримтууд мөн л энэ айлын эзэгтэйн амнаас хөвөрнө. Тэрбээр мөн "Хаалга, цонх, обой цаас, шалных нь материал гар хөлийн аясаар эвдэрч, хэмхэрдэг. Урд хөршийн чанаргүй, хямд барилгын материал ашигладаг байх хэмээн хардаж буйгаа ч нуусангүй.

… Энэ мэт тансаг хотхонд амьдрагсадтай уулзаж явахдаа барилгын эрэлт хэрэгцээг далимдуулан мөнгө олох нарийн арга олж, нийслэлийн төдийгүй улс орны зүрх болсон барилгын салбарыг бохир бизнес болгож иргэдийн мөнгөөр гараа угаагсад байхад хөлс хүч, хөдөлмөрөөрөө олсон мөнгөө ая тухтай амьдралдаа зориулж яваа хөдөлмөрч, сэхээтэн Монголд байдаг юм байна гэсэн итгэл улам бүр төрж байсныг нуух юун. Иймээс л зарим нэг тансаг амьдралтай нэгэнд атаархахгүй байх ууж сэтгэл үүсч байгааг мэдэрч явлаа. Азаар миний орсон хаалганы цаана амьдрагсад ийм л нэг эгэлхэн "элитүүд” байлаа. Хэдийгээр мөнгөөр бүхнийг шийдэж чадах ч эдгээр айлууд энэ мэт асуудлаа хаашаа, хэнд яриад явахаа мэдэхгүй байгааг нь хараад гайхах, өрөвдөх хоёр зэрэгцэв. Арга ч үгүй биз. Өглөө гараад л орой гэрийн бараа хардаг их хотын завгүй иргэдийн цөөн хэсэг нь "Маршал таун” хотхонд амьдардаг нь илт. Уулзсан айл бүхний эрчүүд нь ажилдаа явж, гэрийн эзэгтэй бага насны хүүхдүүд голдуу тааралдана. Агаар усных нь сайхан, амалсан элит хорооллын сурталчилгаанд хууртсан хөөрхий иргэдэд уг нь Богд уулын энгэр бэл, Зайсангийн өвөр хошуу нүдний өмнө илээд авмаар ойрхон байнам.

Баримт-3: 10 м.кв тутмаас 1 шоо метр дутаж байна

Уул ус, агаар салхи нь тэгш зөөлөн ч иргэдийн аюулгүй, сэтгэл тэнэгэр амьдрах орчин бүрдээгүй уг хотхоны 111 дүгээр байранд оршин суудаг нэгэн иргэний Хан-Уул дүүргийн Мэргэжлийн хяналтын газарт хаягласан гомдлыг сийрүүлэн хүргэе.

Иргэн С нь "Эко констракшн” компанитай 2010 оны есдүгээр сард орон сууц захиалах, худалдах, худалдан авах тухай 000274 тоот гэрээ байгуулан 80 шоо метр талбай бүхий хоёр өрөө байрыг 88 мянган ам.доллараар худалдан авчээ. Гэтэл захиалсан байр нь эрэлт хэрэгцээ, чанар стандартын шаардлага хангахгүй, гүйцэтгэл хангалтгүй, гэрээнд тусгасан үзүүлэлт дутуу байжээ. Ингээд иргэн С зөрчлийг арилгуулахаар холбогдох албан тушаалтнуудад хандсан ч эцэстээ хариуцах эзэнгүй болон замхарч. Мэргэжлийн компанид хандан өөрсдийн зардлаар байрны талбайг хэмжүүлэхэд хэмжээ нь 71.32 шоо метр байгааг тогтоожээ. Цонхыг буруу суулгаснаас хананд ан цав үүссэн, өвөлдөө мөстөж, мөсөн давхарга бий болдгоос цонх, хаалгаа өөрсдөө дулаалах хэдий ч хайруу өвлийн жаврыг халхалж чадахгүй суудаг гэжээ. "Цонхны байрлалыг буруу тооцоолсноос агаарын солбицолгүй. Энэ байдал хүүхдийн эрүүл мэндэд хортой нөлөө үзүүлж байгааг ч тэрбээр дурьджээ. Байрны нь ханан завсараар ан цав гарсан. Улмаар силикон цавуу шахсан боловч товойж гарч ирсэн нь хүйтэн агаар, салхи нэвт үлээх хэсэг боллоо. Мөн паркетан шал боссон нь автозамын хурд сааруулагч адил болсон. Цэвэр усны шугам эрүүл ахуйн шаардлага хангахгүй, зэв бүхий шар ус байнга гоожиж байна” хэмээн ноцтой баримт бүхий гомдлоо гаргачихаад байгаа юм байна.

Тэрбээр гэрт нь үүссэн нөхцөл байдлыг зурагжуулах боломж бидэнд олгосныг тайлбаргүйгээр хүргэе.

… Олон давхар барилга, орон сууц гэдэг хэн нэгний мөнгө угаах газар биш. Улаанбаатар хотын орших хэсэг газар хөдлөлтийн хамгийн аюултай, онцгой бүсэд хамаардаг гэдэггүй бил үү. Хавар, намар, хахир өвлийн жавар үл даах "Эко констракшн”-ы энэ мэт орон сууцууд газар хөдлөлтийн хамгийн бага баллыг ч тэсч үлдэж чадна гэж үү… Анхааралдаа аваач холбогдох албан тушаалтан, мэргэжилтнүүд ээ…

М.МӨНХТУНГАЛАГ